Thứ Sáu, 23 tháng 3, 2012

"Nữ soái" y tế miền sơn cước

Hỏi đồng bào nơi miền sơn cước xã Thượng Nhật (huyện Nam Đông, Thừa Thiên Huế): Ai bảo ốm đau thì đừng cúng ma, cúng giàng mà phải lên trạm xá? Ai dạy đừng đẻ nhiều? Ai bày cho cách để có sức khỏe mà lên nương, lên rẫy?... Bà con ai cũng trả lời: "Nhờ y sĩ Lệ - Trưởng trạm y tế xã dạy hết đó".
Thượng Nhật có gần 80% dân số thuộc dân tộc ít người Cơ Tu. Cuộc sống của đồng bào mỗi khi ốm đau, bệnh tật đều tin vào việc cúng ma, cúng giàng... Khái niệm "đẻ nhiều mới có người đi rẫy"; "con ma rừng, ma núi" bắt tội mới có người mắc bệnh đã ăn sâu vào nếp nghĩ của bà con tự bao đời.
 Hỏi đồng bào nơi miền sơn cước xã Thượng Nhật (huyện Nam Đông, Thừa Thiên Huế): Ai bảo ốm đau thì đừng cúng ma, cúng giàng mà phải lên trạm xá?
Lên bản cứu người
Đến xã Thượng Nhật để hỏi thăm về y sĩ Hoàng Thị Lệ, bà con không những biết mà còn kể rất rạch ròi về chị. Sinh năm 1963, ở vùng đồng bằng huyện Quảng Điền (Thừa Thiên Huế). Cuối thập niên 70, chị theo gia đình lên huyện miền núi Nam Đông theo chính sách xây dựng vùng kinh tế mới của Nhà nước.
Chị Lệ nhớ lại: "Ám ảnh trong suy nghĩ của mình từ khi lên vùng đất mới là cái đói, cái rét, bệnh tật cứ quấn chặt lấy cuộc sống bà con. Kinh hoàng nhất vẫn là dịch sốt rét cứ hoành hành quanh năm". Từ người già đến sức trẻ trai cứ sốt run bần bật, con trẻ cũng bệnh, không chừa bất cứ ai... Thiếu thuốc uống, không bác sĩ, bà con chỉ biết chạy lo cúng ma, cúng giàng. Chị đã tận mắt chứng kiến nhiều cái chết thương tâm...
Tất cả thôi thúc chị phải làm một điều gì đó để giúp bà con! Năm 1982, gạt mọi lời ngăn can, chị nằng nặc xin cha mẹ phải đồng ý cho mình về xuôi, học Trung cấp Y tế với một mong ước duy nhất: Học để có trình độ, để thay đổi quan niệm cổ hủ của bà con. "Muốn cho đời sống bà con thay đổi, phải đi học thôi" - chị quả quyết. "Cơm đùm, gạo bới" lên về, mỗi chuyến đi ngót 200 cây số. Ròng rã hai năm trời, đến ngày cầm trên tay tấm bằng tốt nghiệp, lòng cô y tá trẻ chỉ nóng lòng được lên lại Nam Đông thật nhanh.
Chị tình nguyện nhận công tác ở Trạm y tế xã Thượng Nhật - địa bàn xa, cách trở và nghèo khó nhất huyện. Ngày ngày, chị như một con ong rừng cần mẫn băng lội suối rừng đến từng bản, từng làng để khám chữa bệnh, cấp phát thuốc, tuyên truyền vệ sinh sức khỏe, vận động KHHGĐ... Những mũi vaccin, từng viên thuốc phòng chống sốt rét (thuốc của Dự án Phòng chống sốt rét Quốc gia) luôn được chị đưa đến tận tay từng người dân.
Ăn cơm nhà, "vác"... lương dựng y tế thôn bản

      Chỉ mất 2 năm triển khai, mô hình xây dựng mạng lưới y tế thôn bản của chị Lệ đã đem lại hiệu quả bất ngờ. Rồi cả huyện Nam Đông bắt đầu làm theo. Sở Y tế Thừa Thiên Huế đã ghi nhận và nhân rộng mô hình này, hiện nay 100% số xã của tỉnh đã được mạng lưới y tế thôn, bản "phủ sóng" rộng khắp. Chị Lệ được xem là người khai sinh y tế thôn bản ở đất Cố đô.
Đến những năm 1990, y tá Lệ là Trạm trưởng Trạm y tế xã thì Thượng Nhật vẫn còn hơn 80% số hộ thuộc diện nghèo đói, đồng bào Cơ Tu vẫn quen với du canh du cư nên việc tiếp cận, theo dõi sức khỏe cho bà con là việc rất khó khăn. Trạm y tế chỉ có 3 cán bộ, đời sống chật vật. Làm sao để phát thuốc phòng chống sốt rét cho đều đặn? Làm sao đến hết các bản để khám bệnh?... Chị Lệ đã phải nhiều đêm trằn trọc.
Nghĩ mãi, chị nảy ra ý tưởng: Tận dụng những ngày nghỉ, đi vận động mỗi bản một cộng tác viên (CTV) y tế. Ban đầu, ai cũng khước từ. Ít ai lại chịu bỏ nương rẫy để đi làm cái việc... "vô ích". Chị Lệ tâm sự: "Mình kiên trì vận động, phân tích "rã miệng" về sự cần thiết của công tác y tế ở từng thôn, bản rồi cũng có người đồng ý".
Sau, thấy bản này có, bản kia cũng muốn có. Thấy người này làm, người kia cũng muốn làm. Số CTV ngày một nhiều, bản nào cũng có ít nhất một người. "Đội ngũ CTV này đã giúp cho trạm y tế quản lý cấp phát thuốc phòng chống sốt rét, phun hoá chất diệt muỗi, tuyên truyền giáo dục sức khỏe vệ sinh phòng bệnh, tuyên truyền DS-KHHGĐ. Nhờ sự nhiệt tình góp sức của các đội ngũ CTV, các dịch vụ y tế của xã phát triển mạnh lên từ đó". Để đội ngũ CTV công tác tốt hơn nữa, y tá Lệ đã trích một phần lương hàng tháng của mình và xin thêm kinh phí từ UBND xã Thượng Nhật để hỗ trợ thêm cho đời sống của họ.
Năm 2007, chị lại vượt đại ngàn về TP. Huế theo học lớp Cử nhân phụ sản. Tranh thủ cuối tuần, chị bắt xe ngược lên Nam Đông để khám chữa bệnh cho bà con. Là Trạm trưởng nhưng chị đảm trách luôn cả công tác dân số. Như lời chị Hồ Thị Bìm (bản A Sách): "Nghe chị Lệ vận động, vợ chồng em đình sản luôn, 2 đứa đủ rồi, không đẻ nữa. Đình sản xong lại có tiền và 15 cân gạo của Nhà nước cho nữa". Hỏi ra mới biết, cứ mỗi lần vận động được 1 ca đình sản, chị Lệ được phụ cấp 35.000 đồng và 15 kg gạo. Nhưng tất cả số ấy, chị đều đem biếu lại chính người chị vận động.
 Đội ngũ CTV y tế thôn bản của xã Thượng Nhật do chị Lệ lập ra đang tuyên truyền về KHHGĐ tại bản A Sách.
"Cô tiên" khoác áo blu trắng
Suốt 26 năm tận lực, dốc lòng với công tác y tế cũng là quãng thời gian mà chị Lệ đã không nhớ nổi mình đã cấp cứu biết bao nhiêu ca bệnh giữa lúc hiểm nghèo, đã vận động bao nhiêu gia đình thôi không sinh con nữa... Chỉ có bà con nơi miền sơn cước này là ghi nhớ rằng: Nhờ có y sĩ Lệ mà sức khỏe của bà con được chăm sóc nhiều hơn, người mang bệnh không phải nằm chờ "ma núi, ma rừng" bắt đi nữa, người già đã sống được "nhiều cái tuổi" hơn... Bà con coi chị Lệ như con cái trong nhà, có gì ngon cũng đem biếu.
Chuyện đã hơn 10 năm nhưng nay bà con nơi Thượng Nhật vẫn hay kể và chị Lệ vẫn nhớ: Tháng 11/1999, cả miền Trung đang oằn mình hứng chịu trận "đại hồng thủy" - trận lũ lụt kinh hoàng nhất đến nay. Ở Thượng Nhật cũng vậy, nước trên triền núi cứ dốc xuống, cuốn phăng hết nhiều nương rẫy, nhà cửa... Đội cứu trợ lũ lụt của xã trên đường đi ứng cứu đã bắt gặp ở suối Ta Rinh "một phụ nữ đang chới với giữa dòng nước xiết. Tới gần mới biết là y sĩ Lệ, tôi huy động anh em quăng dây ra để chị bám lấy và tìm cách đưa chị vào bờ. Thì ra, chị vừa đi khám và tiêm cho một phụ nữ (mang thai tháng thứ 8 có dấu hiệu đau bụng) ở bên kia suối Ta Rinh về" - ông Hồ Văn Vân, Chủ tịch UBND xã Thượng Nhật kể lại.
"Nếu không đi tiêm mũi uốn ván ấy thì tính mạng của mẹ và thai nhi rất nguy hiểm. Bây giờ, đứa trẻ nay đã sắp học xong tiểu học và khỏe mạnh lắm" - chị Lệ phấn khởi. Đó không chỉ là trường hợp hy hữu, chị đã cứu rất nhiều người thoát khỏi bàn tay "ma rừng, ma núi". Ông Hồ Thư - Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Nam Đông bộc bạch: "Chúng tôi rất khâm phục về những công lao của y sĩ Lệ. Với tấm lòng y đức và tình thương mến hết lòng với bà con dân tộc thiểu số nơi vùng cao. Chị là một trong những gương mặt điển hình của ngành y tế ở vùng sâu, vùng xa của tỉnh Thừa Thiên Huế".
Những năm qua, y sĩ Lệ đã vinh dự nhận rất nhiều bằng khen từ các cấp: Năm 2003 là Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Năm 2004 là Huân chương Lao động hạng Ba của Chủ tịch nước và rất nhiều bằng khen từ Bộ đến Sở, UBND tỉnh, Huy chương Vì sự nghiệp dân số, Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp tiến bộ và  phát triển phụ nữ Việt Nam... Nhưng có lẽ "tấm bằng khen" làm vui lòng "người con gái" của các bản làng Cơ Tu này nhất là suốt nhiều năm nay, công tác y tế ở xã vùng cao này đã được phát huy tích cực, các dịch vụ về y tế luôn được đảm bảo. Nhờ sự đóng góp của y tế, cuộc sống bà con nơi Thượng Nhật ngày càng đi lên, dần "an cư lạc nghiệp".


http://Tianshi.vn

http://Tianshi.com.vn
Người đăng: Clb Sức Khỏe vào lúc 01:38

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)